วัดพระแก้วดอนเต้า
คลังบทความ

วัดพระแก้วดอนเต้า

 

เจดีย์วัดพระแก้วดอนเต้าและมณฑปรูปแบบศิลปะพม่า ภาพถ่ายเมื่อ พ.ศ. 2515 (ที่มา : ศูนย์ข้อมูลเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์)  

 

วัดพระแก้วดอนเต้า ตั้งอยู่ ณ บ้านเวียงเหนือ ตำบลเวียงเหนือ อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง วัดแห่งนี้เป็นวัดสำคัญอีกแห่งหนึ่งของเมืองลำปางเพราะเคยเป็นสถานที่ประดิษฐานพระแก้วมรกตเป็นระยะเวลานานถึง 32 ปี ก่อนถูกอัญเชิญไปยังเมืองเชียงใหม่ เวียงจันทน์ และถูกอัญเชิญลงมาประดิษฐานยังกรุงเทพฯ ในที่สุด

 

งานแกะสลักไม้และประดับกระจกสีที่อาคารมณฑป ภาพถ่ายเมื่อ พ.ศ. 2518 (ที่มา : ศูนย์ข้อมูลเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์) 

 

วัดพระแก้วดอนเต้าถูกผูกให้เป็นส่วนหนึ่งของ ตำนานวัดพระแก้วดอนเต้า โดยตำนานพระแก้วดอนเต้ามีหลายชื่อเรียก บ้างเรียกตำนานพระเจ้าดอนเต้า ตำนานพระแก้วดอนเต้าเวียงดิน หรือตำนานวัดพระแก้วดอนเต้า เป็นหนึ่งในตำนานที่ถูกคัดลอกสืบต่อกันแพร่หลายมาแต่อดีตด้วยเชื่อว่าการคัดลอกต่อกันไปจะช่วยให้ได้อานิสงส์มาก ปัจจุบันค้นพบตำนานนี้แล้วหลายฉบับ เช่น ฉบับวัดป่าเป้า อำเภอเมืองเชียงใหม่ ฉบับหอสมุดแห่งชาติ พับสาเลขที่ 67 ฉบับหอสมุดแห่งชาติ ทะเบียนเลขที่ 119 และฉบับวัดกู่สี่ขันร้าง อำเภอเมืองลำปาง เป็นต้น

 

พระพุทธรูปประธานภายในมณฑป ภาพถ่ายเมื่อ พ.ศ. 2518 (ที่มา : ศูนย์ข้อมูลเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์)  

 

อย่างไรก็ดี แม้จะไม่ทราบแน่ชัดว่าตำนานนี้เกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อใด และวัดพระแก้วดอนเต้าถูกสร้างขึ้นมาแต่สมัยใด แต่ผู้เขียนเชื่อว่า วัดนี้มีมาแล้วไม่ช้ากว่าสมัยที่พระเจ้าสามฝั่งแกนทรงเลือกวัดนี้เป็นที่ประดิษฐานพระแก้วมรกตเพราะเป็นวัดสำคัญในขณะนั้นและมีพระมหาธาตุเจดีย์ซึ่งบรรจุพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้าหลายพระองค์ไว้ นอกจากนั้นเมื่อผู้เขียนศึกษาพระมณฑปและพระพุทธรูปประธานภายในมณฑปด้วยวิธีการทางประวัติศาสตร์ศิลปะ ผู้เขียนพบว่า พระพุทธรูปประธาน และพระมณฑปถูกสร้างด้วยศิลปกรรมแบบพม่าสมัยกรุงมัณฑะเลย์เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 25 ตรงตามคำจารึกด้านหน้าพระมณฑปว่า

 

พ.ศ. 2452 เจ้าบุญวาทย์ วงศ์มานิตย์ เจ้านครลำปางกับจองคำแดงสามี แม่จันทร์ภรรยา และสถานาญาติและน้องชื่อคำจาม นายอ้อยหงวนสิน ได้บริจาคทรัพย์สร้างพระวิหารหลังนี้ไว้กับพระปฏิมาเป็นที่สักการบูชา เป็นที่ถาปนาการในพระพุทธศาสนาทำบุญเดือน 7 เพ็ง จ.ศ. 1275

 

เจดีย์วัดพระแก้วดอนเต้า  ภาพถ่ายเมื่อ พ.ศ. 2518 (ที่มา : ศูนย์ข้อมูลเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์)  

 

ทำความรู้จักวัดพระแก้วดอนเต้าผ่านตำนานพระแก้วดอนเต้าและลักษณะพิเศษทางประวัติศาสตร์ศิลปะได้ในบทความ “วัดพระแก้วดอนเต้า” โดยณัฏฐภัทร จันทวิช ตีพิมพ์ในวารสารเมืองโบราณ ปีที่ 5 ฉบับที่ 4 (เม.ย.-พ.ค.2522) อ่านฉบับเต็ม คลิก https://www.yumpu.com/xx/document/view/67682791/-5-4

 


กองบรรณาธิการ

"วารสารเมืองโบราณ" นิยามไทย เข้าใจถิ่น