ตำนานวัดบางระโหงที่ตำบลบางกร่าง อำเภอเมืองนนทบุรี เล่าว่าคนมอญ (บางคนว่าคนจีน) ที่อพยพจากหงสาวดีได้สร้างวัดนี้ เดิมมีเสาหงส์อยู่หน้าวัดพร้อมทั้งเจดีย์คู่ และสิงโต หลวงพ่อใหญ่ในอุโบสถและหลวงพ่อขาวในพระวิหารนั้นศักดิ์สิทธิ์เป็นที่เคารพสักการะ เวลาแม่ค้าพายเรือผ่านหน้าวัด มักตั้งจิตอธิษฐานแล้ววักน้ำมาลูบเนื้อลูบตัว เชื่อว่าจะค้าขายดี

วัดที่ใช้ชื่อว่า “วัดเชิงท่า” มีอยู่หลายแห่ง ทั้งที่นนทบุรี ปทุมธานี ลพบุรี แถมมีอีกสองแห่งในอยุธยา คือที่อำเภอบางปะอินและอำเภอพระนครศรีอยุธยา แต่วัดเชิงท่าที่จะพาไปชมในคราวนี้คือวัดหลังสุดที่กล่าวถึง

ใต้ถุนศาลาใหญ่ของวัดบ้านทราย ตำบลบ้านทราย อำเภอบ้านหมี่ ลพบุรี

คือที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์ไทยพวนบ้านทราย

ที่หน้าห้องพิพิธภัณฑ์นั้น มีเสาต้นหนึ่งจารึกหลักฐานประวัติศาสตร์ของพิพิธภัณฑ์เอาไว้

       สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ (สพร.) ร่วมกับ จังหวัดพิษณุโลก, เทศบาลนครพิษณุโลก, การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานพิษณุโลก ได้ลงนามความร่วมมือและแถลงข่าว การเปิดตัวพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านจ่าทวีในรูปแบบ Discovery Museum พิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ต้นแบบแห่งแรกในจังหวัดพิษณุโลก ที่พร้อมเปิดให้ประชาชนและเยาวชนได้สัมผัสประสบการณ์ใหม่ของการชมพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้รูปแบบใหม่ ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป
 
       “พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านจ่าทวี” แห่งนี้ก่อตั้งขึ้น โดย จ่าสิบเอก ดร.ทวี บูรณเขตต์ เพื่อเก็บอดีตให้อนุชนรุ่นหลังได้เห็น และศึกษา อย่างเป็นระบบและมีมาตรฐานการจัดการในระดับสากล และเพื่อการคงอยู่อย่างยั่งยืนของแหล่งเรียนรู้โดยภายในพิพิธภัณฑ์ ได้ทำหน้าที่รวบรวมข้าวของเครื่องใช้ที่แสดงวิถีพื้นบ้านของชาวเมืองพิษณุโลก และภาคเหนือตอนล่าง ไม่ว่าจะเป็นเครื่องจักสาน กระต่ายขูดมะพร้าว เครื่องมือจับปลา เครื่องดักสัตว์ ตะเกียง เครื่องปั้นดินเผานับหมื่นๆ ชิ้น มาจัดแสดง หรืออีกนัยหนึ่ง อาจกล่าวได้ว่า “พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านจ่าทวี” แห่งนี้ คือขุมทรัพย์ทางประวัติศาสตร์ และภูมิปัญญาไทย ที่เก็บรวบรวมวิถีชาวบ้านที่นับวันจะหาดูได้ยากในปัจจุบันมากที่สุดอีกหนึ่งพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย
 
       นายราเมศ พรหมเย็น ผู้อำนวยการสถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ (สพร.) กล่าวว่า สพร.ต้องการพัฒนาสนับสนุน ให้พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านจ่าทวี คือแหล่งท่องเที่ยวสำคัญในรูปแบบของพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ จะเป็นฐานในการศึกษาเพื่อพัฒนาพิพิธภัณฑ์มีชีวิต ที่บรรจุด้วยองค์ความรู้ และเป็นต้นแบบของการสร้างสรรค์แหล่งเรียนรู้ ซึ่งจะเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของการสร้างเครือข่ายของพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ในภูมิภาค ผ่าน 4 วิธีการหลัก ดังนี้
 
       ด้านกายภาพ สพร. ใช้หลักการของ universal design เช่น การออกแบบให้คนพิการสามารถเข้าถึงพิพิธภัณฑ์ได้ การออกแบบลำดับประสบการณ์การชมโดยเพิ่มพื้นที่ orientation หรือการแสดงแนวคิดหลักของพิพิธภัณฑ์เพื่อสร้างความเข้าใจกับผู้ชมก่อนเข้าชมนิทรรศการ
 
       ด้านนิทรรศการ ปรับรูปแบบการเรียนรู้ให้เป็นแบบ discovery museum เน้นการเรียนรู้ด้วยตนเองเป็นหลัก ผ่านเทคนิคการเล่าเรื่องแบบ story telling ผ่านเทคโนโลยี และการมีส่วนร่วมของผู้ชมในการเข้าถึงข้อมูลด้วยตนเอง เช่น เกม หรือ อุปกรณ์ต่างๆ ที่ต้องดึง ผลัก ชักโยกด้วยตนเอง
 
       ด้านการประชาสัมพันธ์ เน้นการสร้างให้พิพิธภัณฑ์จ่าทวีมีความโดดเด่นสะดุดตา และง่ายต่อการเข้าถึง เพื่อเป็นการเชิญชวนให้มีผู้สนใจเข้าชมพิพิธภัณฑ์มากขึ้น
 
       และสุดท้าย ด้านความยั่งยืน ของการบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ โดยการสนับสนุนให้เกิดการมีส่วนร่วมของหน่วยงานภาครัฐ และคนในพื้นที่ เพราะพิพิธภัณฑ์ที่ดีจะต้องเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน และขับเคลื่อนโดยคนในชุมชนเอง
 
       นอกจากนี้ พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านจ่าทวี จังหวัดพิษณุโลก ได้เปิดให้ประชาชนชาวไทยเข้าชมฟรี ในโอกาสการเปิดตัวพิพิธภัณฑ์ในรูปแบบ Discovery Museum โดยสามารถเข้าชมฟรีได้ทุกวันจันทร์ และวันอังคาร ตั้งแต่วันนี้ ถึงวันที่ 15 เมษายน 2558 โดยเปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 08.30-16.30 น. สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ โทร.055-212749 (ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร 14 มกราคม 2558)

กินไหหลำแบบหรูหรา

ที่ "สุธาทิพย์"

เรื่อง/ภาพ: กฤช เหลือลมัย

        ถ้าถามถึงกับข้าวแบบจีนไหหลำ ว่ามีอะไรบ้างที่คุ้นหูคุ้นปากคุ้นลิ้นนักกินชาวสยามอย่างเราๆ ก็เห็นจะเป็นของที่มีคำว่า “ไหหลำ” ต่อท้ายนั่นเองครับ ไล่มาตั้งแต่ข้าวมันไก่ไหหลำ ผัดจับฉ่ายไหหลำ หมูแดงไหหลำ ข้าวต้มเนื้อวัวใส่ขิงแบบไหหลำ และแน่นอน ขนมจีนไหหลำ ที่คนแต่ก่อนเล่ากันว่าจะได้กินของอร่อยเอาก็ตอนไปดูงิ้วไหหลำเล่นเท่านั้น       

พ่ออังคาร ผู้มาจากดาวโลก อ้อมแก้ว กัลยาณพงศ์ จัดพิมพ์โดยผู้เขียน ๒๕๕๗ ๑๕๒ หน้า ๒๓๐ บาท

ใครบางคนเคยกล่าวไว้ว่า “ใครจะเล่าเรื่องศิลปะได้ดีกว่าศิลปิน” หนังสือเล่มนี้อาจเป็นส่วนขยายของสำนวนนั้นต่อไปได้อีกว่า “แล้วใครจะเล่าเรื่องศิลปินได้ดีกว่าลูกศิลปิน” อ้อมแก้ว กัลยาณพงศ์ ธิดาของศิลปินแห่งชาติ อังคาร กัลยาณพงศ์ (พ.ศ. ๒๔๖๙ – ๒๕๕๕) เขียนหนังสือเล่มนี้ขึ้นเป็นบันทึกถึง “ท่านอังคาร” จากสายตาของคนในครอบครัว